Όσιος Ευγένιος ο Αιτωλός (Γιαννούλης) - Ο Άγιος που αντιστάθηκε στους "λυκόμορφους φορολογητές"

Λίγα λόγια για τον βίο του

Όσιος Ευγένιος ο Αιτωλός (+1682)

Γεννήθηκε στο χωριό Μεγάλο Δένδρο Τριχωνίδος το 1597. Νέος προσήλθε στο μοναστήρι της Παναγίας Βλοχού στο Αγρίνιο. Κατόπιν κατέφηγε στη μονή Τροβάτου Αγράφων, όπου συνδέθηκε μ’ ενάρετους Γέροντες και αύξησε τις γραμματικές του γνώσεις. Σε ηλικία δεκαεπτά ετών εκάρη μοναχός και μετά δύο έτη χειροτονήθηκε διάκονος στη μονή Τατάρνης1.

Μέ τον Γέροντα του Αρσένιο επισκέπτεται το Άγιον Όρος. Ο Ευγένιος συνδέεται με τον σχολάζοντα επίσκοπο Χαραλάμπη, «εις άκρον αρετής εληλακότα», στη μονή Ξηροποτάμου. Ο Γέροντας του αναχωρεί για τα Ιεροσόλυμα και, όταν μαθαίνει ο Ευγένιος, μετά από πολύ καιρό, τον θάνατο του, επιστρέφει στη μονή Τροβάτου. Το Άγιον Όρος έμεινε νοσταλγικά στη μνήμη του.

Κατόπιν επισκέπτεται την Αλεξάνδρεια, όπου τον χειροτονεί Ιερέα ο πατριάρχης Κύριλλος ο Λούκαρις, το Σινά και τα Ιεροσόλυμα2.

Επιστρέφει στην πατρίδα του και παραμένει στις μονές Βραγγιανών, Βαρνάκοβας και Τατάρνης. Ως φιλομαθής παρακολουθεί μαθήματα στην Κεφαλλονιά, Ζάκυνθο και Κωνσταντινούπολη από ονομαστούς δασκάλους. Ιδρύει σχολές και διδάσκει στην Άρτα, Μεσολόγγι, Αιτωλικό, Αγρίνιο, Καρπενήσι, μονή Αγίας Παρασκευής Βραγγιανών. Αποκτά πολλούς και καλούς μαθητές, οι οποίοι με τη σειρά τους διαπρέπουν και ιδρύουν σχολές. Κτίζει ναούς, κηρύττει συνεχώς, γράφει πλήθος επιστολών, περί τις πεντακόσιες, ασχολείται με τη συγγραφή και την ύμνογραφία3.

Εκοιμήθη προσευχόμενος, αφού είχε προαισθανθεί το τέλος του, ώρα 12 της 5ης Αυγούστου 1682 στη μονή Βραγγιανών, περιστοιχισμένος από αγαπητούς του μαθητές. Βιογράφος του υπήρξε ο πιστός του μαθητής ιερομόναχος Αναστάσιος ο Γόρδιος (1703)4.

Η αναγνώριση του Ευγενίου ως αγίου έγινε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο την 1.7.1982. Πλήρη ασματική ακολουθία συνέταξε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης4.

Από το όλο έργο του οσίου Ευγενίου φανερώνεται ή μεγάλη του αγάπη προς τον Θεό και τους ανθρώπους. Ο ίδιος υπήρξε ακούραστος πνευματικός εργάτης σε δύσκολες ώρες του Γένους, φωτισμένος οδηγός και ενάρετος διδάσκαλος. Τη ρητορεία, τη μόρφωση, την απέραντη μνήμη, το θάρρος, τη θέληση και την εξαιρετική του βούληση τα έθεσε όλα για την ανόρθωση των υποδούλων αδελφών του. Στό Καρπενήσι υπάρχουν δύο παρεκκλήσια του.

Η μνήμη του τιμάται στις 5 Αυγούστου5.

Οι Άγιοι του Αγίου Όρους

Μωυσέως Μοναχού Αγιορείτου

Εκδόσεις Μυγδονία

πηγή 

....Τα πνευματικά φώτα και τις εμπειρίες του ο Γιαννούλης τα μετέφερε στο κέντρο της Ελλάδας και στα "πυρίφλεκτα Άγραφα", όπου εκτός της ίδρυσης των Σχολών του, έγινε υπερασπιστής των λαϊκών δικαιωμάτων, επικριτής των κακών προεστώτων (των στύλων της τυραννίδος), σκληρός επιτιμητής των κακών κληρικών. Και δεν ήταν μόνο η ξένη τυραννία, που απειλούσε το γένος, αλλά και οι πολλοί χριστιανοί άρχοντες, που έγιναν "επιλήσμονες θείων και ανθρωπίνων νόμων", που συμπεριφέρονταν ως "λύκοι επί τα πρόβατα". Ταυτοχρόνα, ως κληρονόμος της αρχαίας ελληνικής παιδείας, τοποθετούσε στην κορυφή των αξιών την αρετή ως ήθος, ως σκέψη, ως πράξη, ως συμπεριφορά, ως φρόνηση, ως μέτρο ηθικής αυτοκαταξίωσης του ανθρώπου, ("δαιμόνιον τι κτήμα και τίμιον η αρετή").
Δάσκαλος με την πλατιά σημασία του όρου ο Ευγένιος Γιαννούλης, του οποίου τα εκπαιδευτικά προσόντα ήταν πολύπλευρα και η πνευματική του ανατροφή, με τους αρχαίους Έλληνες ποιητές και φιλοσόφους, ουσιαστική και όχι επίπλαστη.

πηγή

‘Οσίου Εὐγενίου τοῦ Αἰτωλοῦ ἐπιστολαί

Παρουσίασις-Σχόλια

Ὑπὸ Παναγιώτου Κων. Βλάχου

1. Εισαγωγικόν Σημείωμα
Ο αποδέκτης της εκ Βραγγιανών επιστολής του Οσίου Ευγενίου Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος είναι διερμηνεύς του Σουλτάνου. Ως γνωστόν, Έλληνες Φαναριώται, υπηρετούντες ως διερμηνείς εις την Σουλτανικήν αυλήν,προσέφεραν και υπηρεσίας εις τους υποδούλους αδελφούς - και το Γένος ολόκληρον - ευρισκόμενοι μεταξύ αυτών και του Τούρκου δυνάστου. Εκ του περιεχομένου της επιστολής τεκμαίρεται η οικειότης του ενοίκου της «ανηλίου Γούβας» των Αγράφων Οσίου Ευγενίου και η πρόθεσίς του διά της μετ’ αυτών επικοινωνίας να ωφελή τους συμπατριώτας του, ελαφρύνων της δουλείας τον ζυγόν.
Εν αρχή της επιστολής γίνεται λόγος δια την προσωπικότητα του Αλεξάνδρου και την ευεργετικήν δια το Γένος προσφοράν φιλογενών διερμηνέων.
Ακολούθως διεκτραγωδούνται τα δεινά των υποδούλων. Η επιστολή κλείεται με αναφοράν εις συνετόν και επιεική έναντι των Ελλήνων Τούρκον αξιωματούχον και φιλόφρονας και παρακλητικούς προς τον αποδέκτην λόγους δι’ επικοινωνίαν.

2. Κείμενον

Βρανιανὰ Ἰουλ. 1677 Ἀλέξανδρος (Μαυροκορδάτος)
Τῷ λογιωτάτῳ καὶ ἐν χριστιανοῖς ἀνδράσιν ἐνδοξοτάτῳ κυρίῳ Ἀλεξάνδρῳ καὶ δοκιμωτάτῳ διερμηνευτῇ τοῦ αὐτοκράτορος ὑγείαν καὶ σωτηρίαν εὔχομαι παρὰ θεοῦ.
Ἠξιώθημεν ἀγαθῇ τύχῃ προλαβόντως τῶν τιμίων σου γραμμάτων, σοφώτατε καὶ ἀναπαύσαμεν τὸν πόθον ὃν εἴχομεν πρὸς σὲ πρὸ πολλοῦ. Ἴσμεν μὲν διὰ τῶν γραμμάτων ὅπως τε νῦν ἔχεις καὶ ἐν τίσιν, ἃ οὐδὲ πρὸ τῶν γραμμάτων ἡμᾶς διέλαθεν, ἐγνώσθη δέ σου ἡ κλίσις μᾶλλον ἣν ἔχεις πρὸς τὰ καλὰ
καὶ ἡ πρὸς τὰ κρείττονα τῶν πραγμάτων ροπὴ λευκότερον·ἀλλ᾽οὐδὲ τὸ κατωμαδὸν βάρος ἀγνοοῦμεν καὶ τὰ τοῦ βὰρους ἑπόμενα. Ἀλλ᾽ὁ μὲν πρὸ σοῦ τὰς γλώσσας τῷ αὐτοκράτορι διερ-
μηνεύων Παναγιώτης τόν τε βαρὺν τοῦτον τῆς δουλείας ζυγὸν καὶ τὴν ἐπὶ τὸν τράχηλον ἐντεθεῖσαν ζεύγλην πολλάκις ὠδύρετο· ἀλλ᾽ἐγὼ τὰς τοιαύτας φύσεις δυναμένας τυραννίδας ὑπηρετεῖν ἐμακάρισα καὶ νῦν οὐχ ἦττον μακαρίζω, εἴ γε πρὸς ἀρετὴν καὶ μὴ πρὸς κακίαν ἀφορᾷ· ἔστι γὰρ μέσον πρὸς ἑκατέραν· εἰ μὲν οὖν τὰ συμφέροντα καταβάλλει τις πρὸς τὰς ἀκοὰς τῶν
ἀρχόντων καὶ ὑπὲρ τῶν ἁπανταχοῦ πολιτειῶν καὶ δήμων σπουδάζει, ἀρετὴ καὶ πολλὰς τὰς χάριτας ὁ τοιοῦτος ἕξει πρὸς θεοῦ νοῦν καὶ λόγον νικώσας· εἰ δὲ τοὐναντίον τούτων (ὃ μή γένοιτο) συμβήσεται, κακία καὶ πολλὰ τὰ ἀντιπίπτοντα.
Πολλοὶ πανταχοῦ οἱ χειμῶνες, ἀσύγκριτα, λογιώτατε, τὰ ναυάγια, ἐν χρῷ μᾶλλον αἱ συμφοραί, ἐκύκλωσαν ἡμᾶς τὰ κακὰ ὡς αἱ μέλισσαι κηρίον· ἂν τὸ θεῖον ἐπινυστάξῃ, τὸ πᾶν, φεῦ, ἀνατραπήσεται ταῖς ὑπὲρ λόγον εἰσφοραῖς καὶ ταῖς βαρείαις εἰσπράξεσιν. Ἡ καταδρομὴ τῶν φορολόγων ἀδυσώπητος, τὸ ὑπήκοον ἐπικαλεῖται τὸν θάνατον μᾶλλον ἢ τὸ ζῆν. Οἱ δὲ τῆς ἡμετέρας δοκοῦντες εἶναι αὐλῆς χείρονες τῆς ἀλλοτρίας· ἂν τριχῇ τις διανέμοι τούτους, οὐκ ἂν ἁμάρτοι· οἱ μὲν καταπονούμενοι εὐχαρίστως τελοῦσι τὸ δίδραχμον, οἱ δὲ συμμερίζονται τοῖς λαμβάνουσι καὶ τραχέως ἀπαιτοῦσι καὶ ἀπηνῶς, ἡ τρίτη δὲ μερὶς καὶ κακοσχολωτέρα περὶ λῃστείας λέγειν τε καὶ ἀκούειν σπουδάζει καὶ ὅπλα κινεῖ κατὰ τῶν γειτονούντων· καὶ καθάπερ κάλαμος ὑπὸ σφοδρῶν ὧδε κἀκεῖσε...
μεταφερομένη πνευμάτων, οὕτω νῦν τὸ ὑπήκοον· ἀσταθέστερον δήπου φέρεται τῶν Εὐρίπου παλιρροιῶν· ὁ γὰρ νῦν διωγμὸς ἀποκρύπτει τὸν τοῦ Νέρωνος καὶ τῶν ἄλλων Ἑλληνιστῶν. Περὶ δὲ τοῦ στρατάρχου ἡ φήμη λέγει πανταχοῦ πολλά, ὅτι σταθερωτέρας φρενὸς ἄνθρωπος καὶ ἄγαν πεπνυμένος, φίλα τοῖς ὑπὸ χεῖρα φρονεῖ καὶ ἐπιεικὴς φύσει, τρυτάνης (ὡς λέγεται) δικαιότερος· γένοιτό τι χρηστὸν
δι᾽αὐτοῦ καὶ τῶν ἐλπίδων ἄξιον ἐν ταύτῃ τῇ κακίστῃ τῶν χρόνων φορᾷ. Καὶ περὶ μὲν τοὺτων ἅλις, σὺ δέ μοι, πανευγενὲς αἷμα,μὴ κατόκνει τὰ καθ᾽ἡμᾶς ψυχαγωγεῖν γράμμασιν ἡμᾶς τε παραμυθούμενος καὶ τοὺς κακοὺς τοῦ γήρατος δορυφόρους. ῎Ερρωσο.
Ἐκ τῆς βαθυσκίου Γούβας τῶν Ἀγράφων
´
αχοζ´Μεταγειτνιῶνος «1677 ».
Ὁ ἐξ Αἰτωλίας τριγέρων Εὐγένιος.

3. Σχόλια

Τῷ δοκιμωτάτῳ δερμηνεῖ τοῦ αὐτοκράτορος: Ο Όσιος Ευγένιος προ-
σφωνεί τον Αλέξανδρον «δοκιμώτατον», δηλαδή εξόχως ικανόν,
δοκιμασμένον. Αυτοκράτωρ είναι ο Σουλτάνος ως κυρίαρχος και
των πάντων εξουσιαστής. Ο Ευγένιος διατηρεί τον Βυζαντινόν τίτ-
λον «αυτοκράτωρ» διπλωματικώς και δια λόγους σκοπιμότητος,
προστατεύων τοιουτοτρόπως και τον αποδέκτην της επιστολής.
Ἠξιώθημεν ἀγαθῇ τύχῃ προλαβόντως τῶν τιμίων σου γραμμάτων:
Έλαβον, κατά καλήν τύχην, προσφάτως το πολύτιμον γράμμα σου.
Η φράσις «Τύχῃ ἀγαθῇ» είναι κατάλοιπον της αρχαιότητος·
χρησιμοποιείται και σήμερον ως κεφαλίς διατυπουμένων εις αρ-
χαίαν γλώσσαν ψηφισμάτων.
ἀναπαύω τὸν πόθον: ικανοποιώ την σφοδράν επιθυμίαν μου.
πρὸ πολλοῦ: από πριν, από πολύν χρόνον.
Ἴσμεν: Είναι ρήμα χρόνου ενεστώτος πρώτου προσώπου πληθυντικού αριθ-
μού του ρήματος οίδα=γνωρίζω (ίσμεν - γνωρίζω). Ο πληθυντικός
αριθμός χρησιμοποιείται χάριν ευγενίας προς τον αποδέκτην.
ὅπως νῦν ἔχεις καὶ ἐν τίσιν: πὼς ἔχεις (είσαι) και με τι ασχολείσαι.
ἃ οὐδὲ πρὸ τῶν γραμμάτων διέλαθεν ἡμᾶς: αυτά τα οποία δεν διέ-
φυγον της προσοχής μου και πριν λάβω το γράμμα σου, τα εγνώ-
ριζα εκ των προτέρων.
ἡ κλίσις, ἣν ἔχεις πρὸς τὰ καλά: η κλίσις που έχεις προς επιτέλεσιν
καλών έργων.
ἡ πρὸς τὰ κρείττονα τῶν πραγμάτων ροπὴ λευκότερον: η ροπή σου
εμφανώς προς τα ανώτερα.
ἀλλ᾽οὐδὲ τὸ κατωμαδὸν βάρος ἀγνοοῦμεν καὶ τὰ τοῦ βάρους ἑπό-
μενα: αλλά ούτε αγνοώ (άρα καλώς γνωρίζω) το επί των ώμων
σου βάρος, δηλαδή το βάρος της δουλείας και κυρίως την μεγά-
λην ευθύνην σου ως διερμηνεύς και τους επικρεμαμένους κινδύ-
νους.
Ἀλλ᾽ὁ μὲν πρὸ σοῦ τὰς γλώσσας τῷ αὐτοκράτορι διερμηνεύων Πα-
ναγιώτης …ὠδύρετο: Ο προκάτοχός σου διερμηνεύς του
Σουλτάνου Παναγιώτης ωδύρετο, δια τον βαρύν ζυγόν της δουλείας
και δια την εκ του αξιώματος ευθύνην, η οποία εβάρυνεν επί των
ώμων του, όπως βαρύνει (τα αροτριώντα βόδια) ο δια της ζεύγλης
επί του τραχήλου των προσδενόμενος ζυγός. Η μεταφορά από τον
γεωργικόν βίον της εποχής, κατά την οποίαν εχρησιμοποιείτο δια
το όργωμα των αγρών το ησιόδειον άροτρον. Εκατέρωθεν του καμ-
πύλου μέρους του ζυγού, που επικάθηται επί του τραχήλου των δυο
αροτριώντων ζώων (βοδιών κατά κύριον λόγον) υπάρχουν δύο ζεύ-
γλαι (ζέβλες) με ελαφράν καμπυλότητα, δια να προσδένωνται κά-
τωθεν του λαιμού του ζώου και να στερεώνεται ο σύρων το άρο-
τρον ζυγός.
ἀλλ᾽ἐγὼ τὰς τοιαὺτας φύσεις… ἀφορᾶ: αλλ’᾽εγώ εθεωρούσα (γενι-
κώς) ευτυχείς (λόγω της δεξιότητας και ευελιξίας των) τους αν-
θρώπους εκείνους, που είχαν την ικανότητα να υπηρετούν τυ-
ραννικά καθεστώτα, και τώρα (λόγω ηυξημένων δυσκολιών και κιν-
δύνων) μακαρίζω όχι ολιγώτερον, εάν μάλιστα η υπηρεσία των απο-
βλέπει εις την αρετήν (το καλόν) και όχι εις το κακόν.
ἔστι γὰρ μέσον πρὸς ἑκατέραν: διότι υπάρχει μέσον (μεσότης) προς κάθε
μίαν (κατάστασι, στάσιν, συμπεριφοράν).
εἰ μὲν οὖν τὰ συμφέροντα …σπουδάζει: εάν μεν (με ενδιαφέρον) με-
ταφέρη εις τους κυβερνώντας (τους εξουσιάζοντας) όσα είναι συμ-
φέροντα (δια τους υπηκόους) και παντού επιδεικνύει (έντονον) εν-
διαφέρον δια τας πολιτείας και τους δήμους.
ἀρετὴ καὶ πολλὰς χάριτας …ὑπὲρ λόγον νικώσας: η ενέργειά του
αυτή είναι ενάρετος και (αυτός) πολλήν από μέρους του Θεού θα
έχει χάριν, υπερβαίνουσαν την σκέψιν και την λογικήν (των αν-
θρώπων).

εἰ δέ τοὐναντίον …πολλὰ τὰ ἀντιπίπτοντα: εάν δε συμβαίνει το αν-

τίθετον (εάν κατ᾽άλλον ασύμφορον τρόπον βλαπτικώς ενεργή) -

πράγμα που εύχομαι να μη συμβή - επέρχεται κακία (συμφορά) και

πολλά επακόλουθα.

οἱ χειμῶνες: (μεταφορικώς) αι συμφοραί, τα δεινά.

ἀσύγκριτα τὰ ναυάγια: υπερβολικά (χωρίς σύγκρισιν) τα δυστυχήματα.

ἐν χρῷ αἱ συμφοραί: έκφρασις μεταφορικώς δηλούσα το μέγεθος των συμ-

φορών = μέχρι της επιδερμίδος του σώματος έφθασαν αι συμφο-

ραί.

ἐκύκλωσαν ἡμᾶς τὰ κακὰ ὡς αἱ μέλισσαι κηρίον: χαρακτηριστική η

μεταφορική εικόνα = περιεκύκλωσαν ημάς αι συμφοραί, όπως αι

μέλισσαι (το σμήνος των μελισσών) περικυκλώνουν την κηρύθραν.

ἂν τὸ θεῖον ἐπινυστάξῃ: μεταφορική η εικόνα από τα ανθρώπινα: αν μας

αφήσει (αν αδιαφορήσει λόγω της αμαρτωλότητός μας) ο Θεός.

φεῦ, τὸ πᾶν ἀνατραπήσεται: αλοίμονον τότε, τα πάντα θα ανατραπούν.

ταῖς παρὰ λόγον συμφοραῖς καὶ ταῖς βαρείαις εἰσπράξεσιν: από τας

παρά λόγον (υπερβολικάς) εισφοράς και τας βαρείας εισπράξεις

(την αδυσώπητον φορολογίαν).

ἡ καταδρομὴ τῶν φορολόγων ἀδυσώπητος: η επιδρομή των εισπρα-

κτόρων του φόρου είναι αδύνατον να αντιμετωπισθεί.

τὸ ὑπήκοον …ἢ τὸ ζῆν: οι υπήκοοι (οι υπόδουλοι Έλληνες) επιζητούν τον

θάνατον μάλλον (προτιμούν μάλλον να αποθάνουν) παρά να

ζουν.

οἱ δὲ τῆς ἡμετέρας …χείρονες τῆς ἀλλοτρίας: όσοι δε νομίζομεν (θε-

ωρούνται φαίνονται) ότι ανήκουν εις ημάς (εις το γένος μας) εί-

ναι χειρότεροι των ξένων (των κατακτητών).

ἂν τριχῇ τις διανέμοι τούτους οὐκ ἂν ἁμάρτοι: αν κάποιος διαχωρί-

ση αυτούς (τους φορολόγους) εις τρεις κατηγορίας, δεν θα κάμει

λάθος.

οἱ μὲν καταπονούμενοι εὐχαρίστως τελοῦσιν τὸ δίδραχμον: άλλοι

μεν εξαντλούμενοι από την καταπίεσιν ευχαρίστως πληρώνουν τον

φόρον.

οἱ δὲ συμμερίζονται τοῖς λαμβάνουσι… καὶ ἀπηνῶς: άλλοι δε συ-

νεργαζόμενοι (με τους φοροεισπράκτορας) και λαμβάνοντες με-

ρίδιον απαιτούν με σκληρότητα την καταβολήν του φόρου.

ἡ τρίτη δὲ μερίς … σπουδάζει: το τρίτον δε μέρος (των φοροεισπρα-

κτόρων) που είναι οκνηροί ασχολείται με συζητήσεις και ληστεί-

ας.

καὶ ὅπλα κινεῖ κατὰ τῶν γειτονούντων: και με χρήσιν όπλων απειλεί

τους γείτονας.

καὶ καθάπερ κάλαμος… τὸ ὑπὴκοον: και όπως το καλάμι, πληττόμε-

νον από τους ανέμους είναι σαλευόμενον, έτσι (ασταθείς και σα-

λευόμενοι) είναι οι υπήκοοι (υπόδουλοι) Έλληνες.

ἀσταθέστερον δήπου φέρεται τῶν Εὐρίπου παλιρροιῶν: (οι υπόδουλοι

Έλληνες) ευρίσκονται εις μεγαλυτέραν αστάθειαν από την πα-

λίρροιαν του Ευρίπου (από τα άνω και κάτω φερόμενα νερά της πα-

λίρροιας του Ευρίπου). Αι μεταφοραί και αι εικόνες είναι χαρα-

κτηριστικαί. Ο Όσιος Ευγένιος παρομοιάζει την ρευστότητα της κα-

ταστάσεως και τας εξ αυτής συμφοράς των υποδούλων Ελλήνων

με ασταθές καλάμι που πλήττουν οι άνεμοι και τα αενάως κινού-

μενα θαλάσσια ρεύματα εις τον πορθμόν του Ευρίπου.

ὁ γὰρ νῦν διωγμός …τῶν Ἑλληνιστῶν: ο διωγμός, τον οποίον υφίστανται

τώρα οι Έλληνες, είναι κατώτερος από τον εναντίον των Χριστιανών

διωγμόν του Νέρωνος (Ρωμαίου αυτοκράτορος) και των άλλων ει-

δωλολατρών διωκτών. Ελληνιστάς αποκαλεί τους ειδωλολάτρας

διώκτας των Χριστιανών ως πιστεύοντας (όπως οι αρχαίοι Έλλη-

νες) εις τα είδωλα.

περὶ τοῦ στρατάρχου ἡ φήμη λέγει πανταχοῦ πολλά: διά τόν στρατάρχην φημολογούνται πολλά. Προφανώς πρόκειται περί ανωτάτου Τούρκου άρχοντος· η χρήσις του όρου «στρατάρχης» είναι αλληγορική.

ὅτι σταθερωτέρας φρενὸς ἄνθρωπος καὶ ἄγαν πεπνυμένος: ότι είναι άνθρωπος με σωφροσύνην και λίαν συνετός.

φίλα τοῖς ὑπὸ χεῖρα φρονεῖ καὶ ἐπιεικὴς φύσει: (και ότι) διάκειται φιλικώς προς τους ευρισκομένους υπό την εξουσίαν του και είναι εκ

φύσεως (από χαρακτήρος) επιεικής.

τρυτάνης (ὡς λέγεται) δικαιότερος: και (καθώς λέγεται) είναι περισ-

σότερον δίκαιος και από ζυγόν ακριβείας. τρυτάνη: η γλωττίς του

ζυγού, ο ζυγός, η ζυγαριά, η πλάστιγγα.

γένοιτό τι χρηστόν …φορᾶ: είθε να γίνει (να πραγματοποιηθεί) από αυ-

τόν κάτι χρήσιμον (επωφελές) και αντάξιον των ελπίδων (των προσ-

δοκιών) μας εις αυτήν την κακήν (και δύσκολον) χρονικήν περίο-

δον.

περὶ τούτων ἅλις: δι᾽αυτά (τους άρχοντας και την εν γένει κατάστασιν)

αρκετά (εγράφησαν).

πανευγενὲς αἷμα: (γλυκυτάτη προς τον αποδέκτην προσφώνησις) εσύ, που

είσαι από το γένος μας (από το αίμα μας) ευγενέστατος.

μὴ κατόκνει: μη διστάζεις, μην αμελείς.

ψυχαγωγεῖν τὰ καθ᾽ἡμᾶς γράμμασι: να δίδεις εις εμέ με τα γράμμα-

τά σου ψυχικήν χαράν (αγαλλίασιν).

παραμυθούμενος καὶ τοὺς κακοὺς τοῦ γήρατος δορυφόρους: και να με παρηγορείς δια τα εκ του γήρατος δυσάρεστα (τα κακά, ασθενείας και τα όμοια, που είναι επακόλουθα του γήρατος). Ότε το έτος

1677 έγραφεν εκ Βραγγιανών ο Όσιος Ευγένιος την επιστολήν υπε-

ρέβη το εξηκοστόν έτος της ηλικίας του, θεωρούμενος με τα δε-

δομένα της εποχής γέρων, διό και υπογράφεται «Ο εξ Αιτωλίας τρι-

γέρων Ευγένιος».