"Ελευθεροτυπια" - Η αντι- εκκλησιαστική προπαγάνδα έβαλε τα "καλά" της

Το πρόβλημα της «κάρτας του πολίτη»
Μεταφέροντας λίγο παραφρασμένη μια άποψη του Sidney Ε. Mead, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η θεολογία, στο μέτρο που είναι προσπάθεια ορισμού και διευκρίνισης πνευματικών θέσεων, είναι ικανή να οδηγήσει σε συζήτηση, σε διαφορές απόψεων, ακόμη και σε αντιπαράθεση, και ως εκ τούτου μπορεί να είναι διχαστική.
Υπάρχει λοιπόν, ως αποτέλεσμα αυτής της θέσης, μια ισχυρή τάση άμβλυνσης της συζήτησης για σοβαρά θεολογικά ζητήματα. Ως παράδειγμα ...μπορεί να αναφερθεί ότι, μετά το 1054, οι Ορθόδοξες Εκκλησίες -αντίθετα με τη Ρωμαιοκαθολική, που συγκάλεσε δύο Βατικάνιες συνόδους- δεν μπόρεσαν να συγκαλέσουν Οικουμενική Σύνοδο. Από το 1961, οπότε συνήλθε η Α' Πανορθόδοξη Διάσκεψη στη Ρόδο, ακολούθησαν τέσσερις Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις -1976, 1982, 1986, 2009- και πέντε προπαρασκευαστικές επιτροπές: 1971, 1986, 1990, 1993 και 1999, καθώς και ένα σημαντικό Συνέδριο Κανονολόγων, το 1995.
Η Αγία όμως και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν έχει ακόμη συγκληθεί. Θέματα που αφορούν μια κοινωνία, αλλά και έναν κόσμο που μετασχηματίζεται με ταχύτατους ρυθμούς, δεν αντιμετωπίζονται από την Ορθόδοξη Εκκλησία ως σύνολο. Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι αυτή του Kenneth Cauthen, ο οποίος σημειώνει ότι το ζήτημα θεολογίας και πολιτικής είναι διαφορετικό από το θέμα εκκλησίας και κράτους. Η αποτυχία να διακριθούν τα θέματα αυτά έχει ως αποτέλεσμα τη σύγχυση.
Ουσιαστικά το πρόβλημα εκκλησίας - κράτους έχει να κάνει με θεσμούς και πρακτικές και φυσικά με την ερμηνεία τους. Φέρ' ειπείν, η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης δεν αμφισβητείται και αποτελεί κατάκτηση της δημοκρατικής πολιτείας. Ταυτόχρονα, η οργανωτική επιλογή της «κάρτας του πολίτη» -πρακτικό ουσιαστικά θέμα οργάνωσης του κράτους-, μέσω της ερμηνείας της, δημιουργεί ένα τεχνικό-θεολογικό τρόπον τινά περιβάλλον διχασμού, το οποίο «καθοδηγεί», όταν δεν χειραγωγεί, την κοινωνική συμπεριφορά. Τα ατομικά δικαιώματα δεν είναι βέβαια αμιγώς εκκλησιαστικό θέμα, εφ' όσον θίγονται. Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτά αναπτύχθηκαν τους νεότερους χρόνους, ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία «ζούσε» μαζί τους επί σειρά ετών, αντιμετωπίζοντάς τα «κατ' οικονομία», ανάλογα με την εξέλιξή τους. Στο νέο Σύνταγμα της Επιδαύρου -«Νόμος της Επιδαύρου» (1823)- καταργήθηκε η δουλεία. Στο Σύνταγμα του 1911 εδραιώθηκε ουσιαστικά η αρχή της φορολογικής ισότητας, το απαραβίαστο της κατοικίας, η δικαστική προστασία της ιδιοκτησίας, ενώ στη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 εισάγεται, ως ατομικό δικαίωμα, η προστασία από την ηλεκτρονική επεξεργασία προσωπικών δεδομένων.
Επομένως, η παρουσία μιας «πολιτικής» της Ορθόδοξης Εκκλησίας όχι εν συνόλω -δεδομένου ότι η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ή η ΔΙΣ δεν έχει αποφασίσει ακόμη, αναμένοντας το προσχέδιο του νόμου για την «κάρτα του πολίτη»- αλλά μέρους της, ως δημόσια αυθεντική θεολογία, δημιουργεί προβλήματα ιδιαίτερα όταν πολιτικές πεποιθήσεις εκφράζονται ως εκκλησιαστικές μέσω των δραστηριοτήτων των πολιτών-μελών της Εκκλησίας.
Το θέμα των πολιτικών πεποιθήσεων που εκφράζονται ως θεολογικές, και αντιστρόφως, είναι περίπλοκο. Ακριβώς αυτήν τη διαρκώς ισορροπούσα κατάσταση -ως προσπάθεια συναλληλίας- εκφράζει ο αρχιεπίσκοπος και η πλειονότητα των ιεραρχών. Και εάν βέβαια το περιεχόμενο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ένα θέμα πολιτικής που άπτεται, ωστόσο, και της θεολογίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως προς τον πρακτικό τρόπο προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, ο δυσώνυμος για την Εκκλησία αλλά αδιάφορος για μια κοσμική εξουσία αριθμός 666, ο οποίος φέρεται να περιέχεται στην «κάρτα του πολίτη», οδηγεί και αυτός σε διχασμούς απόψεων.
Και ενώ ο μητροπολίτης Ζακύνθου ερωτώμενος για την «κάρτα του πολίτη» απαντά: «Εχω την ίδια θέση που είχα και για την ταυτότητα. Οτι αν έχεις μέσα σου τον Χριστό δεν φοβάσαι 200 διαόλους, όχι έναν... Ας έχει 3.000 φορές τον αριθμό 666. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου», άλλοι μητροπολίτες προπαγανδίζουν την απόρριψή της. Από την άλλη πλευρά η πολιτεία, εκτός του ΑΜΚΑ, της Ηλεκτρονικής Κάρτας του Πολίτη, της Κάρτας Συναλλαγών, της Κάρτας Ελέγχου Εργασίας κ.ά., εξαγγέλλει και την έκδοση Κάρτας του Δημότη.
Είναι πάντως πολύ πιθανόν, ότι όσοι αναζητούν απολύτως σαφείς και συνεχείς συνταγές ελέγχου, χωρίς να επιδιώκουν «ευαίσθητες πράξεις» εξισορρόπησης των διαφορετικών τάσεων μιας δημοκρατικής πολιτείας, που παράγονται από την πάντοτε υπάρχουσα αμφισβήτηση, είναι «καταδικασμένοι» σε διαρκή απογοήτευση. Μπορούν βέβαια -ενίοτε- να μπουν στον πειρασμό καταστολής αυτής της αμφισβήτησης. 

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις